Saygıdeğer Meslektaşlarımız ve Kamuoyuna
Aşağıda yer alan haber, ülkemizde de performans sistemi sebebiyle giderek artan biçimde karşılaştığımız sorunlara çarpıcı bir örnek içermektedir. Performans sisteminin sağlığa zararlı sonuçlar doğuracağına ilişkin saptamalar ve öngörülerde bulunmuştuk. Pratiğe dökülmüş olan bu acı örnekte sağlık hizmetlerinin herhangi birinin ayrı tutulamayacağı da açıkça görülmektedir.
Psikiyatrik tedavi ve sağlık hizmetlerinin düşük ücretlendirilmesi kabul edilemez. Diğer sağlık alanları gibi psikiyatri alanı da bütüncül iyilik halinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Sağlık alanında kâra dayalı anlayış koruyucu sağlık hizmetlerine zarar vermektedir.
Psikiyatrik hastalar için ülkemizdeki yatak sayıları hali hazırda yetersizdir. Nispeten yüksek yatak kapasiteli ruh sağlığı hastanelerinden birinde çalışmakta olan meslektaşlarımızdan gelen bilgi bunu doğrular niteliktedir. Yatak kapasitesi ihtiyaca cevap veremediği için hastalar, hasta yatakları yerine ortak kullanım için bulunan koltuklarda uyuyacakları biçimde yatırılmaktadırlar.
Genel hastaneler içinde yeni yatak kapasitelerinin yaratılması gerekmektedir. Ancak, dayatılan performans ve kârlılık baskısı araya girdiğinde psikiyatri için ayrılan yatakların bile kalacağı şüphelidir. Bu sadece meslektaşlarımızın çalışma koşullarını zorlaştırmakla kalmamakta hastalarımızın tedavilerini ve toplum sağlığını da olumsuz yönde etkilemektedir. Benzer olayların gerek olayın vuku bulduğu Amerika Birleşik Devletleri’nde gerek ülkemizde ne sıklıkla yaşandığı bilinmemektedir. Ancak psikiyatrik hizmet sunumunda ciddi iyileştirmeler sağlanmadığı takdirde, zamanında ve etkin tedavi alamamaya bağlı rahatsızlık verici sonuçların artma ihtimali endişe vericidir.
Haber:
(Bazı civar hastanelerin boş psikiyatri yatakları olmasına rağmen kendileriyle temas kurulmadığını bildirmesi üzerine Virginia Başmüfettişi, Gus Deeds’in Bath Community Hastanesi’nden taburcu edilmesine götüren olaylara yönelik resmi bir inceleme başlattı.)
Virginia eyalet senatörlerinden birinin oğlu babasını birkaç kez bıçaklamasından ve kendini silahla öldürmesinden önceki gün acil psikiyatrik muayeneden geçmiş. Ancak söylenenlere göre yatak yetersizliği nedeniyle hastanın yatışı yapılamamış ve sokağa bırakılmış.
Alınan bilgiye göre, 24 yaşındaki Austin (Gus) Deeds dün sabah Virginia’daki evlerinde kendisini vurmadan önce babasını (Creigh) kafasından ve göğsünden bıçakladı. Eyalet polisi olayı kasten adam öldürme ve intihar olarak soruşturuyor. Gus Deeds eyalet polisi eve ulaştığında hayattaydı fakat kısa bir süre sonra hayatını kaybetti. CNN’in haberine göre Creigh Deeds’in sağlık durumu ise iyiye gidiyor. Richmond Times-Dispatch’in haberine göre senatörün oğlu pazartesi günü Bath Community Hastanesinde acil psikiyatrik değerlendirmeden geçirildi ancak birkaç saat sonra Batı Virginia’da kendisinin yatabileceği herhangi bir hastanenin olmadığı belirtildi.
Doktor Anita Everett (Amerikan Psikiyatri Birliği yönetim kurulu üyesi) haberin yer aldığı internet sitesine açıklamalarda bulundu: “Yatak sıkıntısı ülke genelinde yaygın bir durum. Bu ulusal bir problem ve bir trajedi… Bu hastalar bir süreliğine kendi durumlarını kötüleştiren çevrelerinden uzaklaşmalı ve özel tesislerde kalmalı” diye belirtti.
“SOKAĞA BIRAKMA” ÜLKE GENELİNDE BİR PROBLEM
Rockbridge County Community Services yönetim kurulu başkanının Time’a, Gus Deeds’i değerlendiren tesisin, hastaya herhangi bir vakitte %97 oranında bir psikiyatri yatağı bulabileceğini belirtmesine rağmen, 2011 yılında eyalet başmüfettişinin hazırladığı bir rapora göre Nisan 2010 - Nisan 2011 arasında “kendisi ve çevresi için tehdit oluşturabileceği” belirlenen yaklaşık 200 hasta yer sıkıntısı nedeniyle geri çevrilmiştir.
Haberde ayrıca “sokağa bırakma” (streeting) pratiğinin ülke genelinde bir problem olduğu belirtildi.
"Klinik ve yasal olarak belli bakım seviyelerinde bireylerin kendileri için gerekli görülen hizmetlerden yararlanma şansını geri çevirmek, bireyi yalnızca o anki krizde risk altında bırakmıyor, bireyin kendisi ve toplum adına daha sonrası için de risk oluşturuyor." diye belirtiyor başmüfettiş G. Douglas Bevelacqua 2011'deki raporunda. “Sokağa bırakma, eyalet yönetiminin halk sağlığı ağındaki bir başarısızlığı ortaya koyuyor” diye de ekliyor.
Tedavi Hakları Savunma Merkezi'nin (TAC) 2012'deki bir raporunda Birleşik Devletler'de 2005 yılında kamuda 50,509 psikiyatri yatağı mevcutken 2010'da bu sayının yalnızca 43,318 olduğu bildirilmiş. Ek olarak aynı süreçte 13 eyalet yatak sayısını en az %25 azaltmış. Yataklarının %50'sinden fazlasını azaltan New Mexico ve Minnesota ise başı çeken eyaletler. Raporda ayrıca 2010 yılından bu yana 4471 yatağın daha kaldırıldığı veya azaltılmasının planlandığı belirlenmiş.
TAC, 19 Kasım 2013 tarihinde yayınlanan açıklamasında "Gus Deeds'in gerçekten ruhsal bir rahatsızlığı olup olmadığı belirsizliği süredursun, bu trajedi ülke olarak birçok ciddi hastalığa yönelik yeterli tedavi seçeneği sağlamadaki başarısızlığımızla ilişkili başka bir durum gibi görünüyor" diye belirtti.
TAC yönetim kurulu başkanı Doris A. Fuller "yatak sayılarının azaltılması psikotik hastalar veya başka nedenlerden ötürü kriz yaşayıp yardıma ihtiyacı olan insanlar için önlenebilecek şiddet olayları da dahil olmak üzere birçok korkunç sonucun itici gücü haline gelmiş durumda" diye konuştu. "Eğer Gus Deeds'in yatırılabileceği bir yatak olsaydı belki de babası ağır yaralı olmayacaktı, kendisi ise hayatta olacaktı" diye ekledi.
ALIŞILMADIK SÜREÇ
Edinilen bilgilere göre Creigh Deeds dün birçok yerinden bıçaklandıktan sonra o sırada aracıyla geçmekte olan bir kuzeni tarafından fark edilinceye kadar yola ulaşmayı planlayarak yaklaşık 75 yarda yürümeyi başardı. Durumu kritik olan senatör kuzeninin çiftliğinden havayolu ile Virginia Tıp Merkezi Üniversitesi'ne nakledildi. Polis Salı günü yaşanan olayların nedenlerini araştırıyor.
Virginia'da geçerli olan Acil Gözlem Yönetmeliği kişinin yatarak tedavi görmesinin gerekip gerekmediğine karar vermeleri ve eğer yatması gerekiyorsa hakîme baş vurmaları ve boş bir yatak bulabilmeleri için sağlık çalışanlarına 4 saatlik zaman tanıyor. Rockbridge County Kamu Hizmetleri Kuruluna (Community Services Board) göre bazen 2 saatlik ek süre verilebilmesine rağmen toplam 6 saatlik zaman dilimi içerisinde uygun bir yatak bulunamazsa kişi serbest bırakılmak zorunda.
Aynı zamanda Baltimore Maryland'da Johns Hopkins Bayview Tıp Merkezi'nin Toplum Psikiyatrisi ve Genel Psikiyatri Bölüm Başkanı olarak görev yapan Dr. Everett Medscape Medical'e yaptığı açıklamada, bunun alışılmadık bir süreç olduğunu söyledi. "Virginia'daki sorumluluk yasaları kısa zaman süreci ve iki adımlı dilekçe sistemi alışıldık değil. Özellikle kırsal bir bölgede gerçekleşmiş olması olayı daha da karmaşık hale getiriyor".
Önceden Baltimore'da bir hastanenin acil biriminde psikiyatrik danışman olarak görev yapmış olan psikiyatri hemşiresi Sharon Praissman işleyişin kendi hastanelerinde çok farklı olduğunu ve "sokağa bırakma" kelimesine yabancı olduğunu belirtti. "Benim görüşüme göre tüm hastaların acilde ayrı bir odada lisanslı bir hemşire tarafından değerlendirilir ve ayrılır. Psikiyatrik semptomları olanlara ise psikiyatrik değerlendirme imkânı sağlanır. Hastayı yatırıp yatırmama kararı yatak müsaitliğine göre değil kendisi ve çevresi için tehlike arz edip etmediğine göre verilir" diye açıkladı. "Eğer kendisi veya çevresi için tehlikeli olduğuna karar verilirse kişi yatak bulunana kadar acil odasında bekletilir. Kimse müsait yatak olmadığı için bırakılmaz. Eğer orada tutulma ölçütlerini karşılamıyorlarsa veya biz tutulmalarını gerçekten gerekli görmezsek bırakılırlar".
PSİKİYATRİ BİRİMLERİ KÂRLI DEĞİL
Dr. Everett psikiyatri tesislerindeki müsait yatak sayılarının problem olmaya devam ettiğini yineledi:
"Şu anda iyiye doğru bir gidiş söz konusu değil. Büyük resme baktığımızda eşitliğin* hizmetlere ulaşmayı kolaylaştırması ve insanlara damgalamayla mücadele konusunda yardımcı olması konusunda son derece umutluyuz. Ama yatak sayısının yetersizliği düzeltilmesi çok zor olan büyük bir sorun".
Dr. Everett bunun nedeninin geri ödeme konusu olduğunu belirtti:
"Şimdilerde kendi başına ayakta kalabilen psikiyatrik hastaneler bulabilmek pek kolay değil. Birleşik Devletler'deki psikiyatrik yatakların çoğu genel hastanelerin içinde bulunuyor. Örneğin bizim hastanemizin 20 yataklı ortak bir birimi var. Ama bu birimlerin çoğu karlı değil". "Medicaid, Medicare ve özel sigortaların geri ödemeleri çok düşük olduğu için hastanelerin bu yatakları mali olarak karşılamaları imkânsız, ancak zarar etme pahasına psikiyatri yataklarını açık tutabilirler” diye ekledi.
"Psikiyatrik tedaviye erken ulaşabilmenin, acil tedavi ihtiyacını ve yatarak tedavi gerekliliğini eninde sonunda azaltacağı konusunda ümitliyim. Ama bunun yakın zamanda gerçekleşebileceği konusunda pek iyimser değilim".
*Sağlık hizmetlerinde sigortaların diğer tıbbi rahatsızlıklar gibi psikiyatrik rahatsızlıkları da karşılaması konusundaki eşitlik, bu konuda yapılan girişimler ve çıkarılan yasa (Mental Health Parity).
Kaynak: www.medscape.com haberler.
Asistan Hekim Komitesi tarafından hazırlanmıştır.