Değişen Dünyada Gençler ve Ruh Sağlığı

Dünya Sağlık Örgütü tarafından 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü’nün teması “Değişen Dünyada Gençler ve Ruh Sağlığı” olarak belirlendi. Dünya nüfusunun altıda biri, yaklaşık 1,2 milyar insan,10 ile 19 yaş arasındadır.

Ergenlik ve yetişkinlik döneminin ilk yılları birçok değişimin yaşandığı, okulların değiştiği, gencin evden ayrılıp üniversiteye ya da çalışma hayatına başladığı bir yaşam dönemidir. Genç için heyecan verici bir dönem olduğu gibi, yoğun stres ve endişe yaşadığı zaman da olabilir. Bu yoğun kaygı ve endişe fark edilmez ve uygun şekilde ele alınmazsa ruhsal bir bozuklukla sonlanabilir.Çevrimiçi teknolojilerin yaygınlaşan kullanımı şüphesiz birçok yararı beraberinde getirmektedir. Ancak gece-gündüz farketmeksizin herhangi bir zamanda sanal ağlara bağlı olma yaygınlaştıkçagençlere ek baskılar da getirmektedir.Ayrıca birçok genç çatışmalar, doğal afetler ve salgın hastalıklar gibi acil durumlardan etkilenen bölgelerde yaşamaktadır. Özelliklebu koşullarda yaşayan gençler ruhsalbozukluklara karşı savunmasızdırlar.

Tüm ruhsal bozuklukların yarısı 14 yaşına kadar başlamakla birlikte gençliğin bu çalkantılı döneminde saptanamamakta ve dolayısı ile tedavi edilememektedir. Depresyon, ergenlerde hastalık ve sakatlığın üçüncü önde gelen nedeni iken intihar, 15–19 yaş arası gençlerdeikinci en sık ölüm nedenidir.

Gençler arasında alkol ve madde kullanımı birçok ülkede büyük bir endişe kaynağıdır. Bu maddelerin kullanılması kişinin kendisini kontrol edebilmesini güçleştirir. Bu da güvenli olmayan cinsellik ya da madde etkisinde taşıt kullanma gibi riskli davranışları artırır. Yeme bozuklukları da bir diğer önemli sorundur.

Bu nedenle günümüz dünyasının zorluklarıyla baş edebilmek için gençlerin mümkün olan en erken yaşlardan itibaren zihinsel “dayanıklılık” yaratmalarına yardımcı olmak gerekmektedir. Ergenlerin sağlığını korumaya ve geliştirmeye yönelik girişimlerin faydalarının sadece ergenlerin sağlığı ile sınırlı olmadığını gösteren kanıtlar giderek artmaktadır. Bu faydalar hem kısa hem de uzun vadede kendini göstermektedir. Sağlıklı genç erişkinlerin işgücüne ve çalışma hayatına, ailelerine ve dahil oldukları topluluklara, sonuç olarak toplumun bütününe daha büyük katkılarda bulunabilmeleri önemli toplumsal ve ekonomik faydalar sağlamaktadır.

Ergenler ve genç yetişkinler arasında ruhsal sorun ve bozuklukların önlenmesine, ruhsal bozuklukların tedavi edilebilmesine ve iyileşmesine yardımcı olmak üzere, erken yaşlardan itibaren zihinsel dayanıklılık geliştirilmesiamacıyla pek çok şey yapılabilir;

• Önleme, ruhsal bozukluklarla ilgili erken beliren ipuçlarının farkında olmak, belirtileri tanımak ve anlamakla başlar.
• Ebeveynler ve öğretmenler, evde ve okuldaki günlük zorluklarla başa çıkmalarına yardımcı olmak için çocukların ve gençlerin yaşam becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilirler.
• Okullarda ve diğer topluluklarda psikososyal destek sağlanabilir.
• Sağlık çalışanlarının ruh sağlığı sorunlarını erken dönemde tanıma ve ele almalarına yönelik eğitimler geliştirilebilir, güçlendirilebilir ve yaygınlaştırılabilir.
• Gençlerin ruh sağlığına yönelik kapsamlı, bütüncül, kanıta dayalı programlara hükümetlerin yatırımlarını arttırması, sosyal, sağlık ve eğitim sektörlerinin katılımının sağlanması gereklidir.
• Gençlerin ruh sağlığına yönelik yatırım yapılan programlar ergenlere ve genç yetişkinlere ruhsal sağlıklarını nasıl koruyup iyileştirecekleriyle ilgili bilinçlendirmeye, akranlarına, ebeveynlerine ve öğretmenlerine arkadaşlarına, çocuklarına ve öğrencilerine nasıl destek olacaklarını bilmelerine yönelik olmalıdır.          

Gençlik döneminde sağlıklı davranışları teşvik etmek ve gençleri sağlık risklerinden daha iyi korumak için adımlar atmak, yetişkin dönemdeki sağlık sorunlarının önlenmesi ve ülkelerin gelecekteki sağlığı ve gelişmesi için kritik öneme sahiptir.

Gençlerde temel sağlık sorunları ve Dünya Sağlık Örgütü önerileri şunlardır:
Erken gebelik ve doğum:Dünya çapında 15 ila 19 yaşındaki kızların önde gelen ölüm sebebi hamilelik ve doğumdan kaynaklanan komplikasyonlardır.Dünyadaki tüm doğumların yaklaşık% 11'i 15-19 yaşlarındaki kızlar yapmaktadır. Bu doğumların büyük çoğunluğu düşük ve orta gelirli ülkelerde gerçekleşmektedir.

HIV:Halen iki milyondan fazla genç HIV ile yaşamaktadır. HIV ile ilişkili ölümlerin toplam sayısı, 2006 yılında yaptığı zirveden sonra % 30 azalmıştır. Ancak HIV ile daha fazla sayıda çocuk ergenlik dönemine kadar yaşayabilse de,tümü sağlıklı kalma ve bulaşmayı engellemek için ihtiyaç duydukları bakım ve desteği alamamaktadır.

Şiddet:Şiddet, yoksulluk, aşağılama ve değersiz hissetme, ruh sağlığı sorunlarının gelişim riskini artırabilir.Şiddet gençlerde, özellikle erkeklerde, önde gelen ölüm nedenidir. Kişilerarası şiddet, Dünya Sağlık Örgütü Amerika Bölgesi'ndeki tüm ergen erkek ölümlerinin% 43'üne neden olmaktadır.Dünya genelinde, 20 yaşın altındaki 10 kızdan 1'i cinsel şiddete maruz bırakılmaktadır.

Tütün kullanımı:Günümüzde tütün kullanan insanların büyük çoğunluğu buna ergenlik döneminde başlamaktadır. Küresel olarak, 13 ila 15 yaş arasındaki 10 ergenden en az 1’i tütün kullanmaktadır.

Alkol ve madde kullanımı: Gençler arasında alkol ve madde kullanımı birçok ülkede büyük bir endişe kaynağıdır. Bu maddelerin kullanılması kişinin kendisini kontrol edebilmesini güçleştirir. Bu da güvenli olmayan cinsellik ya da madde etkisinde taşıt kullanma gibi riskli davranışları artırır.Trafik kazalarına bağlı olanlar dahil, yaralanmaların ana nedenidir. Benzer şekilde,başta partner tarafından uygulanan olmak üzereşiddet ve beklenenden önce gerçekleşen ölümlerin önde gelen nedenidir. Ayrıca hayatın sonraki dönemlerinde yaşanan sağlık sorunlarına yol açabilir ve yaşam beklentisini etkileyebilir.

Yaralanmalar:Gençler arasında önde gelen ölüm ve sakatlık nedenleridir. 2015 yılında, karayolu trafik kazaları sonucunda 115.000'den fazla genç öldü.

Çözüme yönelik bazı öneriler:

• Yaşamın erken dönemlerinden itibaren gençler ve aileleri arasındaki bağları ve ilişkiyi güçlendirmeye yardımcı olacak programlar ruh sağlığının iyileşmesine, sorunlar belirdiğinde erken fark edilmesine yardımcı olur
• Alkol ve ateşli silahlara erişimi azaltmak, şiddetten kaynaklanan yaralanma ve ölümlerin önlenmesine yardımcı olabilir.
• Alkol almak ve tüketmek için asgari bir yaş belirlenmesi ve nasıl satılacağının düzenlenmesi, zararlı içki tüketimini azaltma stratejileri arasındadır.
• Genç sürücüler güvenli sürüş konusunda bilgilendirilirken, alkol ve uyuşturucuların etkisi altında araba kullanmayla ilgili yasaların sıkı bir şekilde uygulanması gerekir. Kan alkol düzeyleri ile ilgili eşikler genç sürücüler için daha düşük tutulmalıdır.
• Doğum kontrolüne yönelik bilgi ve hizmetlere daha iyi erişim sağlanması gebe kalan kızların sayısını azaltabilir. Ayrıca asgari  evlilik yaşını 18 olarak belirten ve zorlayan yasalar bu ölümlerden gençleri korumaya yardımcı olacaktır.
• Gençlerin kendilerini cinsel yolla bulaşan hastalıklardan nasıl koruyacaklarını bilmeleri ve bu korunma yollarına erişebilmeleri gereklidir. HIV testlerine ve danışmanlığa erişimin kolaylaştırılması, pozitif olanların tedavi ve desteğe erişiminin sağlanması gereklidir.

Kaynak: 
http://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/adolescents-health-risks-and-solutions
http://www.who.int/mental_health/world-mental-health-day/2018/en/