Son yıllarda teknolojinin sağlık hizmeti sunumundaki yeri, çağımızın şart koştuğu yönde ancak olağanın ötesinde bir hızla genişledi. Dosyaların yerini elektronik kayıtların alması, hastane otomasyon sistemlerindeki gelişmeler, otomasyon sistemlerinin Bakanlık ve Sosyal Sigortalar Kurumu gibi sağlık otoriteleri ile anlık senkronizasyonu, e-reçete sistemi, e-nabız uygulaması, teleradyoloji sistemi gibi düzenlemeler bir taraftan pratiğe dönük kısmen kolaylaştırıcı bir işlev görerek kişisel ve sağlıkla ilgili verilerin kaydını ve hekimler tarafından ulaşılabilir olmasını sağlarken diğer taraftan bu verilerin saklanması ve üçüncü kişilerle paylaşılması konusunda çok ciddi endişeleri ve güvenlik sorunlarını da beraberinde getirdi.
Geçtiğimiz dönem sağlıkta dijitalleşmenin doğurduğu bir ihtiyaç olarak bazı mevzuat düzenlemeleri de yapıldı. Sağlık Bakanlığı 12.3.2021 tarihinde bir yazı yayınlamış, mesleğini serbest olarak yürüten hekim ve diş hekimlerinin hastalarına ait kişisel ve sağlık bilgilerini Muayene Bilgi Yönetim Sistemi’ne (MBYS) girmelerini istemişti. Bu yazının iptali istemiyle Türk Tabipleri Birliği ve Türkiye Psikiyatri Derneği tarafından açılan davada Danıştay 10.Dairesi oybirliği ile işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermişti (https://psikiyatri.org.tr/3715/mbysye-veri-girisi-hakkinda). Kararın gerekçesinde;
Bu karara Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan itirazın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK) tarafından oyçokluğu ile Kabul edilmesi üzerine hastaların genel ve özel nitelikteki kişisel verilerine rızaları olmaksızın erişme amacı taşıyan, özel hayatın gizliliğine müdahale eden, hekimleri de sır saklama yükümlülüklerini ihlal etmeye zorlayan bu uygulama hakkında birçok üyemiz Derneğimize ulaşarak İl Sağlık Müdürlüğünün MBYS’ye (Muayenehane Bilgi Yönetim Sistemi) veri girişi yapılmasını talep ettiğini, veri girişi yapmayanlar hakkında tutanak tutarak yaptırım uygulanacağının söylendiğini bildirmektedir. Bu sorunlar hakkında Hukuk büromuz ile birlikte titizlikle çalışmakta ve hak kayıplarının önüne geçmek için tüm çabayı göstermekteyiz.
Benzer bir sorun 10.02.2022 tarih ve 31746 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik’te de yer almaktadır (https://psikiyatri.org.tr/3621/uzaktan-saglik-hizmetlerinin-sunumu-hakkinda-yonetmelige-iliskin-bilgi-notu). Yönetmeliğin
nedeniyle Türkiye Psikiyatri Derneği, Türk Dermatoloji Derneği ve Türk Toraks Derneği birlikte söz konusu yönetmelik hakkında dava açmıştır. Hukuki süreç devam etmektedir.
Son olarak ise 17.11.2023 tarih ve 32372 sayılı Resmi Gazete’de Özel Sağlık Tesislerinin Denetimi Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Özel sağlık tesislerinin denetimi ile ilgili mevzuatın güncellenmesine, sağlıklı bir denetim imkanı sağlayacak iyileştirmelere ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak yönetmelikte belirtilen denetim sırasında her türlü bilgi ve belgenin denetim ekiplerince incelenmesine olanak tanınması, e-denetim sistemi kurarak buraya hasta dosyası ve fotoğrafları, kayıtları vb her türlü özel nitelikteki kişisel verileri yükleme yükümlülüğü getirmesi, yapılacak denetimlerde Bakanlıkça belirlenen tıbbi uygulamalara ve tıbbi endikasyonlara uygunluğu değerlendirme kriteri yapması, üstelik bunların kimler tarafından, nasıl oluşturulacağı belirsiz bir heyetin görüşüne itibar edilerek yapılacak olması, denetim ekibine tanınan yetkinin genişliği söz konusu yönetmeliğin sorunlu temel yönlerini oluşturmaktadır. Hukuk Büromuz ile 3 Ocak 2024 tarihinde yaptığımız toplantıda bu yönetmelik hakkında atılacak adımlar tartışılmış ve bir yol haritası belirlenmiştir.
Yukarıda bahsi geçen mevzuat değişikliklerinin hasta-hekim ilişkisi ve sır saklama yükümlüğü, temel evrensel hasta ve hekim hakları, 2016 yılında yürürlüğe giren Kişisel Verilerin Korunması Kanunu gibi etik ilkeler ve üst hukuk normları çerçevesinde değerlendirilmesinin olmazsa olmaz olduğuna inanıyoruz. Sır saklama yükümlülüğü ve hasta-hekim ilişkisinin özel bir önem taşıdığı mesleğimizde psikiyatri hekimlerinin bu uygulamalar ve yaptırımlar karşısında nasıl bir yol izlemesi gerektiği konusunda meslektaşlarımıza yol gösterecek çalışmalarımızı Hukuk Büromuz ve konu ile ilgili kurul ve birimlerimizle planlıyoruz. Siz değerli meslektaşlarımızdan önümüzdeki günlerde bu konuda yapılacak duyuruları takip etmenizi ve bu mevzuatlar çerçevesinde bir sorun yaşarsanız destek olmak adına Dernek merkezine bilgi vermenizi rica ediyoruz.
Saygılarımızla, Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez Yönetim Kurulu
Özel Sağlık Tesislerinin Denetimi Hakkında Yönetmelik hakkındaki bilgi notu için tıklayınız.